A
AML – czyli anti-money laundering (ang.) – działania podejmowane na szczeblu krajowym i międzynarodowym, w tym także na forum organizacji międzynarodowych, mające na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy. Działania te obejmują procedury gromadzenia informacji o klientach (CDD), raportowanie zdarzeń niepożądanych, regulacje i nadzór, ustanawianie sankcji.
AML Compliance – zapewnienie zgodności działań przedsiębiorstwa z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
AMLD – czyli Anti-money laundering Directive – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Pierwsza Dyrektywa w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy, aby zapobiec nadużywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy została uchwalona w UE w roku 1990. Przepisy Dyrektywy były wielokrotnie nowelizowane. Dostrzegając potrzebę zmian, przede wszystkim ze względu na rozwój rynku walut wirtualnych (w tym krypto-walut), pojawiające się nowe sposoby ukrywania majątku oraz trudności w identyfikacji beneficjentów rzeczywistych, w roku 2018 została opublikowana tzw. piąta Dyrektywa w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy (dyrektywa (UE) 2018/843), która zmieniła czwartą dyrektywę w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy.
Anti-Drug Abuse Act – Ustawa amerykańska z 1988 roku dotycząca walki z handlem narkotykami. Ustawa między innymi zezwalała amerykańskiemu urzędowi podatkowemu na zajęcie mienia wykorzystywanego do działań z naruszeniem prawa o praniu brudnych pieniędzy.
APGML – czyli Asia Pacific Group on Money Laundering – międzyrządowa organizacja powołana w 1997 roku w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy, której członkami są przedstawiciele 41 państw z rejonu Azji i Pacyfiku, 11 z członków APGML jest również członkiem FATF.
AUSTRAC – czyli Australian Transactions Report and Analysis Center – Australijski regulator ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i równocześnie biuro ds. wykrywania przestępstw finansowych.
B
Bank Secrecy Act (BSA) – Currency and Foreign Transactions Reporting Act – prawo amerykańskie wymagające od instytucji finansowych w Stanach Zjednoczonych pomocy agencjom rządowym USA w wykrywaniu i zapobieganiu praniu pieniędzy. W szczególności ustawa wymaga od instytucji finansowych prowadzenia ewidencji zakupów gotówkowych instrumentów zbywalnych, składania raportów, jeśli dzienna suma przekracza 10 tysięcy dolarów, oraz zgłaszania podejrzanych działań, które mogą oznaczać pranie pieniędzy, uchylanie się od płacenia podatków lub inne działania przestępcze.
Na podstawie ustawy BSA i przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy wydanych w związku z nią banki w USA zobowiązane są do:
• Ustanowienia skutecznych programów zgodności
• Ustanowienia skutecznych systemów weryfikacji należytej staranności klienta i programów monitorowania
• Kontroli pod kątem Urzędu Kontroli Aktywów Zagranicznych (OFAC) i innych list rządowych
• Ustanowienie skutecznego procesu monitorowania i raportowania podejrzanych działań
• Opracowania opartego na ryzyku programu przeciwdziałania praniu pieniędzy
BCBS – czyli Basel Committee on Banking Supervision – Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego. Instytucja powołana w 1974 roku przy Banku Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei przez prezesów Banków Centralnych krajów należących do Grupy G10. Obecnie w skład Komitetu Bazylejskiego wchodzą przedstawiciele Banków Centralnych oraz organów nadzoru finansowego z 28 jurysdykcji. Stanowi on forum współpracy państw członkowskich w zakresie nadzoru bankowego.
Beneficjent rzeczywisty – osoba fizyczna lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna. Zgodnie z przepisami ustawy AML beneficjentami rzeczywistymi są między innymi;
- w przypadku klienta będącego osobą prawną inną niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym podlegającym wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego:
– osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem klienta, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
– osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym klienta, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
– osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji klienta, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie klienta, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
– osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad klientem poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, lub
– osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w tiret pierwszym, drugim, trzecim i czwartym oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,
2) w przypadku klienta będącego trustem:
– założyciela,
– powiernika,
– nadzorcę, jeżeli został ustanowiony,
– beneficjenta,
– inną osobę sprawującą kontrolę nad trustem,
3) w przypadku klienta będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad nim przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne, przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym.
Blending – Jedna z metod integracji „brudnych” pieniędzy czyli wprowadzenia ich do legalnego obiegu. Polega na łączeniu, czyli „mieszaniu”, pieniędzy z legalnych i nielegalnych źródeł, np. przez prowadzenie działalności usługowej charakteryzującej się szybką wymianą gotówki poprzez stosowanie głównie płatności gotówkowych i dużą zmiennością przychodów (np. dyskoteki, kasyna, historycznie pralnie).
C
CDD – Customer Due Dilligence – Procedura identyfikacji klienta wprowadzona w niektórych krajach jako obowiązkowa dla banków, instytucji finansowych, niektórych przedsiębiorców spoza rynku usług finansowych oraz niektórych zawodów, obejmuje szereg działań, których celem jest identyfikacja klienta, określenie jego standardowych transakcji i wykrycie ewentualnych niestandardowych praktyk klienta, które mogłyby powodować ryzyko prania pieniędzy. W ustawodawstwie amerykańskim procedura określana również jako Customer Identification Program (CIP).
CFATF – czyli Caribbean Financial Action Task Force jest organizacją państw i terytoriów basenu Morza Karaibskiego, które zgodziły się na wdrożenie wspólnych środków przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Organizacja została powołana w 1990 roku. Obecnie jej członkami są instytucje z 25 krajów. Więcej informacji na stronie: https://www.cfatf-gafic.org/
CFT – czyli Combating / countering the financing of terrorism (ang.) działania podejmowane na szczeblu krajowym i międzynarodowym, w tym także na forum organizacji międzynarodowych, mające na celu przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu.
CPI – Corruption Perception Index – publikowany od 1995 roku przez Transparency International ranking państw pod względem postrzeganego poziomu korupcji w poszczególnych państwach.
CRBR – Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – jawny rejestr prowadzony w systemie teleinformatycznym służący przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek, wskazanych w przepisach ustawy AML. Zakres danych w rejestrze określają przepisy ustawy AML. Następujące spółki są obowiązane do zgłaszania i aktualizacji informacji o spółkach oraz ich beneficjentach rzeczywistych:
1) spółki jawne;
2) spółki komandytowe;
3) spółki komandytowo-akcyjne;
4) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
5) proste spółki akcyjne;
6) spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;
7) trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne:
a) mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
b) nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w imieniu lub na rzecz trustu;
8) spółki partnerskie;
9) europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
10) spółki europejskie;
11) spółdzielnie;
12) spółdzielnie europejskie;
13) stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego;
14) fundacje.
D
Designated Non-Financial Businesses and Professions – zgodnie z Rekomendacją FATF są to podmioty i zawody świadczące usługi niefinansowe, które – jeśli spełniają ściśle określone kryteria – mają obowiązki z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy. Są to m.in. kasyna, pośrednicy w obrocie nieruchomościami, prawnicy, notariusze i księgowi, oraz przedsiębiorcy świadczący usługi polegające na tworzeniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, pełnieniu funkcji członka zarządu lub umożliwianiu innej osobie pełnienia tej funkcji lub podobnej funkcji w osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, zapewnianiu siedziby, adresu prowadzenia działalności lub adresu korespondencyjnego oraz innych pokrewnych usług osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.
Dyslokacja kapitału – transfer kapitału w celu wprowadzenia gotówki do systemu finansowego za pomocą różnych metod (na przykład metodą walizkową poprzez przewożenie pieniędzy, przemyt poprzez kanały przerzutowe, transfer dóbr luksusowych, bezpośredni przekaz elektroniczny czy też tzw. umowy o kompensacje – „zapłata za długi innych”) realizowany w ramach pierwszej fazy prania pieniędzy tj. lokowania.
E
Egmont Group of Financial Intelligence Group – Grupa Egmont Financial Intelligence Units została utworzona, aby zapewnić FIU na całym świecie forum do poufnej wymiany informacji w celu zwalczania Pieniędzy. Więcej informacji na stronie: https://egmontgroup.org/en
ESAAMLG – Eastern And Southern Africa Anti-Money Laundering Group – instytuacja powołana w 1999 roku w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy przez państwa z rejonu Afryki południowo -wschodniej. Obecnie członkami organizacji są instytucje z 11 krajów. Więcej informacji na stronie: https://www.esaamlg.org/
F
FATCA – Foreign Account Tax Compliance Act – amerykańska Ustawa o zgodności podatkowej rachunków zagranicznych, która została uchwalona jako część ustawy HIRE, nakłada na zagraniczne instytucje finansowe i niektóre inne niefinansowe podmioty zagraniczne obowiązek zgłaszania do organów podatkowych USA informacji o aktywach posiadanych w tych instytucjach przez obywateli USA lub potrąceniu z nich płatności podlegających opodatkowaniu w celu zapewnienia, że obowiązek podatkowy wobec USA zostanie spełniony.
FATF – czyli Financial Action Task Force albo Grupa Zadaniowa ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) jest niezależną instytucją międzyrządową, której zadaniem jest rozwijanie i promowanie polityk mających na celu ochronę światowego systemu finansowego przed praniem pieniędzy, finansowaniem terroryzmu a także finansowaniem rozprzestrzeniania broni masowego rażenia. Rekomendacje FATF są uznawane za globalne działania w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML) i przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu (CFT). FATF wypracowała 40 Rekomendacji – standardów międzynarodowych w dziedzinie zwalczania prania pieniędzy, finansowania terroryzmu oraz proliferacji, które powinny być implementowane w poszczególnych krajach przy użyciu dopasowanych do swoich indywidualnych warunków środków prawnych, regulacyjnych i operacyjnych. FATF wspiera państwa we wdrażaniu tych rekomendacji m. in. poprzez opracowywanie analiz, w tym dotyczących ryzyka oraz najlepszych praktyk, dotyczących zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Rekomendacje opracowane przez FATF dostępne są na stronie internetowej FATF https://www.fatf-gafi.org w zakładce „Publications”.
Finansowanie terroryzmu – zgodnie z przepisami polskiego Kodeksu Karnego (art. 165a) jest to gromadzenie, przekazywanie lub oferowanie środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych, wartości dewizowych, praw majątkowych lub innego mienia ruchomego a także nieruchomości w zamiarze sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub innych przestępstw wskazanych w Kodeksie Karnym tj. przestępstwa polegającego na wykorzystaniu w różny sposób masowych środków zagłady lub prowadzeniu badań mających na celu wytworzenie lub stosowanie masowych środków zagłady (art. 120 i art. 121), przestępstwa napaści i znieważenia przedstawiciela obcego państwa (art. 136), przestępstwa piractwa (art. 166), przestępstwa polegającego na umieszczeniu na statku wodnym lub powietrznym urządzenia lub substancji zagrażającej bezpieczeństwu osób lub mienia znacznej wartości (art. 167), przestępstwa polegającego na przetwarzaniu, gromadzeniu, posiadaniu, posługiwaniu się lub handlu przedmiotem lub substancją, która może sprowadzić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach (art. 171), przestępstwa wzięcia zakładnika (art. 252), przestępstwa polegającego na rozpowszechnianiu treści mogących ułatwić popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym (art. 255a) oraz przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym (art. 259a).
Organizacje terrorystyczne często wykorzystują organizacje charytatywne, organizacje non-profit lub legalnie działające podmioty gospodarcze aby gromadzić fundusze dla swoich celów, głównie na sfinansowanie ataków terrorystycznych. Na przykład, niektóre z nich mają powiązania z organizacjami charytatywnymi na obszarach wysokiego ryzyka lub w słabo rozwiniętych częściach świata.
FIU – Financial Intelligence Unit – organizacje wywiadu finansowego, które mają być powołane w państwach, które przystąpiły do organizacji takich jak FATF – centralne, rządowe jednostki odpowiedzialne za otrzymywanie, analizę i przekazywanie odpowiednim władzom informacji dotyczących podejrzanych transakcji lub wymaganych przez krajowe ustawodawstwo.
Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) – amerykańska ustawa, która zakazuje korupcji (poprzez wręczanie łapówek) przedstawicielom rządów innych państw przez obywateli amerykańskich, nakazuje należyte ewidencjonowanie płatności w księgach rachunkowych oraz wprowadzić odpowiednie kontroli wewnętrznej i procedur przeciwdziałających i wykrywających korupcję w przedsiębiorstwie.
Funnel Account – tzw. Konto lejkowe – Metoda prania pieniędzy, która wykorzystuje sieć oddziałów instytucji finansowych. Polega ona na ty, że w jednym obszarze geograficznym prowadzone jest konto indywidualne lub firmowe, na które otrzymuje wpływają wpłaty gotówkowe, często w kwotach poniżej progu raportowania gotówki, i z którego środki są wypłacane w innym obszarze geograficznym, przy czym między wpłatami a wypłatami upływa bardzo krótki czas.
G
GAFILAT – Grupo de Acción Financiera de Latinoamérica – regionalna organizacja międzyrządowa zrzeszająca 17 krajów z Ameryki Południowej, Środkowej i Północnej. GAFILAT powstał w celu zapobiegania i zwalczania prania pieniędzy, finansowania terroryzmu oraz finansowania proliferacji broni masowego rażenia.Więcej informacji na stronie: https://www.gafilat.org/index.php/es/.
GIIF – czyli Generalny Inspektor Informacji Finansowej – organ administracji rządowej właściwy (obok ministra właściwego do spraw finansów publicznych) w sprawach przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W ustawie AML zwany organem informacji finansowej. Do zadań Generalnego Inspektora należy podejmowanie działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w szczególności analizowanie informacji dotyczących wartości majątkowych, co do których Generalny Inspektor powziął podejrzenie, że mają one związek z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu; przeprowadzanie procedury wstrzymania transakcji lub blokady rachunku; żądanie przekazania informacji o transakcjach i ich udostępnianie; przekazywanie uprawnionym organom informacji i dokumentów uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa; wymiana informacji z jednostkami współpracującymi; sporządzanie krajowej oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu oraz strategii przeciwdziałania tym przestępstwom we współpracy z jednostkami współpracującymi i instytucjami obowiązanymi a także sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
H
Hawala – Hawala lub hewala, znana również jako havaleh w języku perskim oraz xawala lub xawilaad w Somalii, to popularny i nieformalny system transferu wartości oparty nie na przepływie gotówki lub na przelewach telegraficznych lub komputerowych między bankami, ale na wymianie wartości poprzez bardzo liczną sieć pośredników tzw. brokerów pieniężnych zwanych hawaladar. Cechą wyróżniającą ten system jest to, że między brokerami nie są wymieniane żadne instrumenty wekslowe; transakcja odbywa się w całości w systemie honorowym. System nie jest uzależniony od istnienia systemu prawnego, może działać nawet przy braku otoczenia prawnego. Zaufanie i szerokie wykorzystanie połączeń to elementy, które odróżniają go od innych systemów przekazów. Sieć Hawaladar często opierają się na przynależności do tej samej rodziny, wioski, klanu lub grupy etnicznej, a oszukiwanie jest karane efektywną ekskomuniką i „utratą honoru” – co prowadzi do poważnych trudności ekonomicznych. Chociaż hawaladars są rozsiani po całym świecie, ich największa koncentracja występuje głównie na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej, i na półwyspie indyjskim. Działają oni poza tradycyjnymi systemami bankowymi, finansowymi i systemami przekazów pieniężnych lub równolegle z nimi. Hawala podąża za tradycjami islamu, ale jest wykorzystywana nie tylko w kręgach muzułmańskich. System hawala powstał w Indiach. Od VIII wieku wykorzystywany był między indyjskimi, arabskimi i muzułmańskimi handlarzami, którzy działali wzdłuż Jedwabnego Szlaku i poza nim, jako ochrona przed kradzieżą. Uważa się, że pojawił się on z potrzeby finansowania handlu odbywającego się na duże odległości powstającymi centrami handlowo-kapitałowymi we wczesnym średniowieczu. W Azji Południowej rozwinął się on w pełnoprawny instrument rynku pieniężnego, który dopiero w pierwszej połowie XX wieku został stopniowo zastąpiony przez instrumenty formalnego systemu bankowego. Obecnie system ten wykorzystywany jest czasami do finansowania działalności organizacji terrorystycznych.
HOSSP – czyli Hawala and other similar service providers – pojęcie używane dla określenia ogólnie podmiotów świadczących usługi MVTS, w szczególności związanych z określonymi obszarami geograficznymi, regionami lub społecznościami etnicznymi, które organizują transfer i odbiór środków pieniężnych lub równoważnych wartości, które są rozliczane poprzez handel, gotówkę lub rozliczenie netto. Rozliczenie to następuję przez dłuższy okres czasu, a nie jednocześnie z przelewem.
I
Identyfikacja klienta – jeden ze środków bezpieczeństwa finansowego, którego zastosowanie jest obowiązkowe dla instytucji obowiązanych na podstawie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Polega on na ustaleniu danych identyfikujących klienta (w tym w przypadku osoby fizycznej – imienia, nazwiska, obywatelstwa, numeru pesel, serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby, oraz adresu zamieszkania, a w przypadku osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej – jej nazwy (firmy), formy organizacyjnej, adresu siedziby lub adresu prowadzenia działalności, numeru NIP, oraz imienia i nazwiska i numeru pesel osoby reprezentującej tę osobę prawną lub jednostkę organizacyjną), ustaleniu danych identyfikujących osoby upoważnionej do działania w imieniu klienta. Identyfikacja klienta obejmuje też weryfikację tożsamości klienta i osoby upoważnionej do działania w jego imieniu, która polega na potwierdzeniu ustalonych danych identyfikacyjnych na podstawie dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby fizycznej, dokumentu zawierającego aktualne dane z wyciągu z właściwego rejestru lub innych dokumentów, danych lub informacji pochodzących z wiarygodnego i niezależnego źródła.
Instytucja obowiązana – to podmiot, który jest zobowiązany do wdrożenia obowiązków wynikających z przepisów ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w szczególności do wdrożenia środków bezpieczeństwa finansowego oraz identyfikowania tzw. beneficjentów rzeczywistych. Zgodnie z przepisami tej ustawy instytucjami obowiązanymi są między innymi banki krajowe i oddziały banków zagranicznych, instytucje finansowe, SKOKi, instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń i pośrednicy ubezpieczeniowi, przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową lub świadczący usługę wymiany walut lub pośredniczący w wymianie walut, podmioty prowadzące działalność polegającą na wymianie pomiędzy walutami wirtualnymi, notariusze, adwokaci, radcowie prawni i doradcy podatkowi – w zakresie określonym w przepisach, biura rachunkowo-księgowe, pośrednicy nieruchomościami, operatorzy pocztowi, fundacje i stowarzyszenia posiadające osobowość prawną, każdy przedsiębiorca w zakresie, w jakim przyjmuje lub dokonuje płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, przedsiębiorcy prowadzący działalność polegającą na obrocie lub pośrednictwie w obrocie dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, oraz instytucje pożyczkowe.
Integracja – inaczej legitymizacja – ostatni etap procesu prania pieniędzy, polegający na utworzeniu (dorobieniu) „legalnego” źródła pochodzenia dla pieniędzy uzyskanych z nielegalnych źródeł.
IOSCO – czyli International Organization of Securities Commissions – Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych z siedzibą w Madrycie, powstała w 1983 r., po przekształceniu się jej poprzednika, Inter-American Regional Association (powstałe w 1974 r.) w międzynarodową organizację. IOSCO zrzesza instytucje regulujące i nadzorujące rynki finansowe z różnych krajów świata. Polski organ nadzoru jest członkiem tej organizacji od roku 1991 (KPWiG w latach 1991-2006; KNF od 2006 roku). Istnieją trzy kategorie członkostwa w IOSCO: zwykły, stowarzyszony i zrzeszony. Obecnie w skład organizacji wchodzi 130 członków zwykłych i są to krajowe komisje papierów wartościowych oraz 32 członków stowarzyszonych, którymi są agencje rządowe, inne niż krajowe organy nadzoru papierów wartościowych, które mają pewne kompetencje regulacyjne w zakresie rynków papierów wartościowych. Do kategorii członków stowarzyszonych należą również międzyrządowe organizacje międzynarodowe i inne organizacje międzynarodowe ustalające standardy w zakresie rynków kapitałowych, takie jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy. Członkowie zrzeszeni, których obecnie jest 68 to organizacje takie jak giełdy papierów wartościowych, fundusze ochrony inwestorów i fundusze gwarancyjne. Głównym zadaniem organizacji jest współpraca w opracowywaniu, wdrażaniu i promowaniu przestrzegania międzynarodowych standardów regulacji, nadzoru i egzekwowania prawa w celu ochrony interesów inwestorów, oraz współpraca w zakresie egzekwowania prawa i przeciwdziałania nadużyciom. Więcej informacji na stronie: https://www.iosco.org/.
IVTS czyli Informal Value Transfer System – jest to nieformalny system transferu wartości, niekoniecznie gotówki, który wykorzystuje mechanizm transferu wartości pomiędzy siecią osób, czasem w różnych lokalizacjach geograficznych, które otrzymują pieniądze w celu przekazania środków lub równoważnej wartości innej osobie, w tej samej formie lub innej. Przekazy zazwyczaj odbywają się poza konwencjonalnym systemem bankowym za pośrednictwem niebankowych instytucji finansowych lub innych podmiotów gospodarczych, których podstawową działalnością nie jest dokonywanie transferów pieniędzy. Transakcje w ramach IVTS okazjonalnie łączą się z formalnymi systemami bankowymi (np. poprzez wykorzystanie rachunków bankowych prowadzonych przez operatora IVTS)
J
JAFIO – Japan Financial Intelligence Office
Jednostki współpracujące – jednostki współpracujące z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej (GIFF) w opracowaniu Krajowej ocenę ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu oraz podejmujące inne działania, określone w przepisach ustawy AML, w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Jednostki współpracujące są zobowiązane między innymi do przekazywania Generalnemu Inspektorowi informacji lub dokumentów mogący mieć wpływ na Krajową ocenę ryzyka. Zgodnie z przepisami ustawy AML jednostkami współpracującymi są organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne państwowe jednostki organizacyjne, a także Narodowy Bank Polski (NBP), Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) i Najwyższa Izba Kontroli (NIK).
K
Klient – zgodnie z przepisami ustawy AML jest to osobę fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której instytucja obowiązana świadczy usługi lub dla której wykonuje czynności wchodzące w zakres prowadzonej przez nią działalności zawodowej, w tym również osoba, z którą instytucja obowiązana nawiązuje stosunki gospodarcze, lub na zlecenie której przeprowadza transakcję okazjonalną. W przypadku umowy ubezpieczenia klientem instytucji obowiązanej jest ubezpieczający, a w przypadku umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy (zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych klientem instytucji obowiązanej jest akcjonariusz, zastawnik lub użytkownik akcji podlegający wpisowi do tego rejestru w związku z transakcją stanowiącą podstawę dokonania wpisu.
Korupcja – Określenie korupcja wywodzi się od łacińskiego słowa corrumpere – łamać lub psuć. W potocznym języku jest utożsamiana z przekupstwem i oznacza takie wpływanie na decyzję, które jest korzystne dla płacącego. Korupcja stanowi powszechny na całym świecie problem społeczny, gospodarczy i polityczny. Występuje z różnym nasileniem w poszczególnych krajach, a jej rozmiar uzależniony jest w dużej mierze od społecznego przyzwolenia na zachowania nieetyczne. Obejmuje ona różnorodne zachowania przestępcze: łapownictwo, przekupstwo, kradzież, kumoterstwo (protekcję), nepotyzm, oszustwa i nadużycia zawodowe. Polski Kodeks Karny penalizuje kilka przestępstw korupcyjnych. Należą do nich przestępstwo polegające na przyjęciu korzyści majątkowej lub osobistej w związku z pełnieniem funkcji publicznej (art. 228), przestępstwo przekupstwa (art. 229), przestępstwa płatnej protekcji (art. 230 i 230a), przestępstwo nadużycia funkcji przez funkcjonariusza publicznego (art. 231), przestępstwo polegające na przyjęciu korzyści majątkowej lub osobistej za głosowanie w określony sposób (art. 250a) oraz przestępstwo łapownictwa popełnione przez osobę pełniącą funkcję kierowniczą (art. 296a).
Krajowa Ocena Ryzyka – czyli Krajowa ocena ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu – dokument opracowywany przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej we współpracy z Komitetem Bezpieczeństwa Finansowego, jednostkami współpracującymi i instytucjami obowiązanymi. Krajowa Ocena Ryzyka zgodnie z przepisami ustawy AML powinna być weryfikowana i aktualizowania nie rzadziej niż co 2 lata. Dokument ten określa dla całego kraju poziom ryzyka wystąpienia różnych zjawisk i działań związanych, ułatwiających lub prowadzących do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Kryptowaluta – czasem określana również jako waluta kryptograficzna – zbiór danych binarnych, który ma działać jako środek wymiany. Indywidualne zapisy własności monet są przechowywane w cyfrowej księdze, która jest skomputeryzowaną bazą danych wykorzystującą silną kryptografię do zabezpieczania zapisów transakcji, kontrolowania tworzenia dodatkowych monet i weryfikacji przeniesienia własności monet. Kryptowaluty są na ogół walutami fiducjarnymi (niemającymi oparcia w dobrach materialnych, której wartość ma źródło z reguły w dekretowanym prawnie monopolu w wykorzystaniu go na danym obszarze jako legalny środek płatniczy), ponieważ nie są wspierane ani wymienialne na towary. Niektóre schematy kryptograficzne używają walidatorów do utrzymania kryptowaluty. W modelu proof-of-stake właściciele umieszczają swoje tokeny jako zabezpieczenie. W zamian otrzymują władzę nad tokenem proporcjonalnie do postawionej kwoty. Ogólnie rzecz biorąc, ci tokenowi uczestnicy zyskują z czasem dodatkowe prawo własności do tokena za pośrednictwem opłat sieciowych, nowo wybitych tokenów lub innych podobnych mechanizmów nagradzania. Kryptowaluta jest jedną z odmian waluty wirtualnej.
KYC – czyli Know your Customer (Client, ang). lub Poznaj swojego klienta – procedura należytej staranności służąca identyfikacji i uzyskaniu informacji na temat klienta, wymaganych przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, najczęściej używana w odniesieniu do klienta indywidualnego (B2C), w odróżnieniu do pojęcia KYB, które dotyczy identyfikacji klienta biznesowego B2B.
KYB – czyli Know your Business (ang.) lub Poznaj swojego klienta – procedura należytej staranności służąca identyfikacji i uzyskaniu informacji na temat klienta, wymaganych przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, najczęściej używana w odniesieniu do klienta B2B, w odróżnieniu do pojęcia KYC, które dotyczy identyfikacji klienta indywidulanego B2C.
L
Layering (ang.) – inaczej maskowanie albo nakładanie warstw – etap procesu prania pieniędzy, który polega na rozmyciu śladu prowadzącego do rzeczywistego źródła pieniędzy. Następuje zazwyczaj poprzez dokonywanie wielokrotnych operacji transferu pieniędzy na konta w różnych bankach i państwach. Ślad urywa się zazwyczaj w przypadku, gdy transferu dokonano na konto banku, który znajduje się w tzw. „oazie podatkowej” (raju podatkowym), gdyż banki w tych państwach nie muszą rejestrować informacji kto wpłacił pieniądze lub skąd zostały przesłane.
Legitymizacja – inaczej integracja – końcowy procesu prania pieniędzy, który polega utworzeniu (dorobieniu) „legalnego” źródła pochodzenia dla pieniędzy uzyskanych z nielegalnych źródeł.
Listy sankcyjne – listy, na których umieszczone są osoby i podmioty związane z działalnością terrorystyczną lub podejrzewane o taką działalność, objęte sankcjami finansowymi ustanowionymi na podstawie rozporządzeń Rady Unii Europejskiej, rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ lub też publikacji Biura Kontroli Aktywów Zagranicznych Departamentu Skarbu USA (OFAC). Listy te mogą ustanawiać szczególne środki ograniczające stosowane w odniesieniu do określonych podmiotów (na przykład zamrożenie funduszy, zakaz udostępniania funduszy) lub ograniczenia o charakterze generalnym (w tym monitoring przekazywania środków finansowych, zakaz podejmowania określonej działalności w ramach rynku finansowego). Listy sankcyjne można znaleźć na stronach: https://www.sanctionsmap.eu/#/main,
https://sanctionssearch.ofac.treas.gov/,
Lokowanie – inaczej placement (ang.) –pierwszy etap procesu prania pieniędzypolegający na wprowadzeniu nielegalnych środków do systemu finansowego (zwykle poprzez wpłatę na konto). Jest to najbardziej ryzykowny etap całego procederu. Organizacje przestępcze stosują różne metody „obchodzenia” bankowej kontroli wpłat. Najczęściej stosowaną metodą jest dzielenie całej kwoty na mniejsze sumy, poniżej progu rejestracji przez instytucje finansowe (structuring), lub wpłaty przy użyciu setek wynajętych osób (tzw. smurfing). Czasem stosuje się także występujące w niektórych krajach zwolnienia z obowiązku rejestracji dla określonych rodzajów działalności (exempt transactions).
M
Money Laundering Control Act (MLCA) – amerykańska ustawa o kontroli prania pieniędzy, uchwalona przez Kongres Stanów Zjednoczonych w 1986 r., na podstawie przepisów tej ustawy po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych uznano pranie brudnych pieniędzy za przestępstwo. Sekcja 1956 ustawy wprowadziła zakaz przeprowadzania transakcji finansowych z wykorzystaniem środków, które zostały wygenerowane w wyniku popełnienia określonych przestępstw. Przepisy ustawy nie określają minimalnego progu kwotowego ani też nie zawierają wymogu, aby transakcja faktycznie zamaskowała pieniądze. Transakcja finansowa została zdefiniowana w przepisach MLCA bardzo szeroko i nie musi dotyczyć instytucji finansowej, ani nawet podmiotu gospodarczego. Zwykłe przekazywanie środków pieniężnych przez osobę fizyczną innej osobie, zgodnie z przepisami ustawy MLCA, zostało uznane za transakcję finansową, o ile odbywa się to z zamiarem ukrycia źródła, własności, lub lokalizacji pieniędzy.
Money Laundering Suppression Act (MLSA) – amerykańska ustawa o zwalczaniu prania pieniędzy, uchwalona w 1994 r., przepisy tej ustawy nałożyły wiele nowych obowiązków na instytucje bankowe i płatnicze, między innymi obowiązki do przeglądu i doskonalenia szkoleń oraz opracowania procedur egzaminacyjnych z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy, obowiązek przeglądu i usprawnienia procedur kierowania spraw do odpowiednich organów ścigania, obowiązek rejestracji właściciela i osób kontrolujących dla instytucji płatniczych, obowiązek prowadzenia listy podmiotów upoważnionych do działania jako agenci dla instytucji płatniczych. Ponadto przepisy ustawy MLSA uznały prowadzenie niezarejestrowanej instytucji płatniczej za przestępstwo federalne.
MONEYVAL – Komitet Ekspertów ds. Oceny Środków Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu powołany w 1997 r.; MONEYVAL jest stałym organem monitorującym Rady Europy, któremu powierzono dokonanie oceny zgodności z głównymi międzynarodowymi standardami przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu i skuteczności ich wdrażania, a także wydawanie zaleceń władzom krajowym w zakresie niezbędnych usprawnień ich systemów. Poprzez dynamiczny proces wzajemnych ocen, wzajemnej oceny i regularne monitorowanie swoich raportów, MONEYVAL dąży do poprawy zdolności władz krajowych do skuteczniejszego zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.
MVTS – Usługi transferu pieniędzy lub wartości (MVTS) odnoszą się do usług finansowych, które obejmują przyjmowanie gotówki, czeków, innych instrumentów pieniężnych lub innych środków przechowywania wartości oraz wypłata odpowiedniej sumy w gotówce lub w innej formie na rzecz beneficjenta za pomocą komunikacji, wiadomości, przekazu lub poprzez sieć rozliczeniową, do której MVTS dostawca należy. Transakcje wykonywane przez takie usługi mogą obejmować jedną lub więcej pośredników i płatności końcowej na rzecz osoby trzeciej i może obejmować każdą nową płatność metody. Czasami usługi te są powiązane z określonymi regionami geograficznymi i są: opisane przy użyciu różnych konkretnych terminów, w tym hawala,[M4] hundi i fei-chen.
N
Nakładanie warstw – inaczej maskowanie (layering, ang.) – etap procesu prania pieniędzy, który polega na rozmyciu śladu prowadzącego do rzeczywistego źródła pieniędzy. Następuje zazwyczaj poprzez dokonywanie wielokrotnych operacji transferu pieniędzy na konta w różnych bankach i państwach. Ślad urywa się zazwyczaj w przypadku, gdy transferu dokonano na konto banku, który znajduje się w tzw. „oazie podatkowej” (raju podatkowym), gdyż banki w tych państwach nie muszą rejestrować informacji kto wpłacił pieniądze lub skąd zostały przesłane.
O
OCG – czyli Organized Crime Group (ang.) – zorganizowana grupa przestępcza
Ocena Ryzyka AML – dokument opracowywany przez instytucje obowiązane, które na podstawie przepisów ustawy AML mają obowiązek identyfikowania i oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszącego się do ich działalności, z uwzględnieniem czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw. Działania te powinny być proporcjonalne do charakteru i wielkości instytucji obowiązanej.
OFAC – the Office of Foreign Assets Control czyli Biuro Kontroli Aktywów Zagranicznych Departamentu Skarbu USA administruje i egzekwuje sankcje gospodarcze i handlowe oparte na polityce zagranicznej USA i celach bezpieczeństwa narodowego przeciwko określonym krajom i reżimom, terrorystom, międzynarodowym handlarzom narkotyków, osobom zaangażowanym w działalność związaną z rozprzestrzenianiem broni masowego rażenia i innymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa narodowego, polityki zagranicznej lub gospodarki Stanów Zjednoczonych.OFAC publikuje na swoich stronach listy sankcyjne.
Operacje powiązane – zgodnie z przepisami ustawy AML operacje dotyczące przyjmowanych lub dokonywanych płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, które wydają się ze sobą powiązane, ponieważ są wykonywane w celu dokonania płatności wynikającej z tej samej transkacji.
Organizacja terrorystyczna – organizacja działająca nielegalnie, która wykorzystuje terroryzm jako taktykę wojskową do osiągnięcia swoich celów.
Osoba odpowiedzialna za AML – osoba lub osoby odpowiedzialne za wdrażanie oraz wykonywanie obowiązków określonych w przepisach ustawy AML; instytucje obowiązane mają obowiązek wyznaczyć taką osobę lub osoby spośród kadry kierowniczej wyższego szczebla a w przypadku instytucji obowiązanej, w której działa zarząd lub inny organ zarządzający spośród członków tego organu. Ponadto instytucje obowiązane wyznaczają pracownika zajmującego kierownicze stanowisko odpowiedzialnego za zapewnienie zgodności działalności instytucji obowiązanej oraz jej pracowników i innych osób wykonujących czynności na rzecz tej instytucji obowiązanej z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Pracownik ten jest również odpowiedzialny za przekazywanie zgodnie z przepisami ustawy AML zawiadomień do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej oraz innych organów w imieniu instytucji obowiązanej.
P
Państwo trzecie wysokiego ryzyka – Państwo identyfikowane na podstawie informacji pochodzących z wiarygodnych źródeł, w tym raportów z ewaluacji krajowych systemów przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu przeprowadzanych przez FATF oraz organy lub organizacje z nią powiązane, jako nieposiadające skutecznego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu lub posiadające znaczące braki w systemie przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu, w szczególności państwo trzecie zidentyfikowane przez Komisję Europejską w akcie delegowanym przyjętym na podstawie art. 9 dyrektywy 2015/849.
Patriot Act – amerykańska ustawa z 2001 r., której oficjalna nazwa brzmi – Uniting and Strengthening America by Providing Appropriate Tools Required to Intercept and Obstruct Terrorism (USA PATRIOT) czyli Jednocząca i wzmacniająca Amerykę poprzez dostarczanie odpowiednich narzędzi niezbędnych do przechwytywania i utrudniania terroryzmu. Patriot Act został uchwalony po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 roku i atakach z wykorzystaniem wąglika w 2001 roku, z deklarowanym celem radykalnego zaostrzenia bezpieczeństwa narodowego USA, szczególnie w odniesieniu do zagranicznego terroryzmu. Ustawa zawierała przepisy wprowadzające m. in. rozszerzone możliwości nadzoru organów ścigania, w tym poprzez podsłuchiwanie telefonów krajowych i międzynarodowych, oraz zaostrzone kary za przestępstwa terrorystyczne i rozszerzona lista działań, które kwalifikowałyby się do oskarżeń o terroryzm. Ustawa była kontrowersyjna ze względu na zezwalanie na bezterminowe przetrzymywanie imigrantów bez procesu oraz ze względu na zezwolenie organom ścigania na przeszukiwanie mienia i dokumentów bez nakazu, zgody lub wiedzy.
PEP – czyli Politically Exposed Person (ang.) – Osoba zajmująca eksponowane stanowisko polityczne – zgodnie z przepisami ustawy AML są to osoby zajmujące znaczące stanowiska publiczne lub pełniące znaczące funkcje publiczne, należą do nich szefowie państw, rządów, ministrowie, wiceministrowie oraz sekretarze stanu, członkowie parlamentu lub podobnych organów ustawodawczych, członkowie organów zarządzających partii politycznych, sędziowie sądów najwyższych, trybunałów konstytucyjnych, których decyzje nie podlegają zaskarżeniu, członkowie zarządów banków centralnych, ambasadorowie, oficerowie sił zbrojnych, członkowie organów przedsiębiorstw państwowych, spółek z udziałem Skarbu Państwa, dyrektorzy, zastępcy dyrektorów oraz członków organów organizacji międzynarodowych, dyrektorzy generalni w urzędach naczelnych i centralnych organów państwowych, a także inne osoby zajmujące stanowiska publiczne lub pełniące funkcje publiczne w organach państwa lub centralnych organach administracji rządowej.
PJAF – Polska Jednostka Analityki Finansowej – stanowi ją Departament Informacji Finansowej Ministerstwa Finansów, który wspomaga Generalnego Inspektora Informacji Finansowej w realizacji jego zadań ustawowych. Jest to państwowa agencja, odpowiedzialna za gromadzenie, analizę i przekazywanie odpowiednim organom ujawnionych informacji finansowych, dotyczących podejrzanych dochodów i potencjalnego finansowania terroryzmu w celu zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.
Placement (ang.) – inaczej Lokowanie pierwszy etap procesu prania pieniędzy polegający na wprowadzeniu nielegalnych środków do systemu finansowego (zwykle poprzez wpłatę na konto). Jest to najbardziej ryzykowny etap całego procederu. Organizacje przestępcze stosują różne metody „obchodzenia” bankowej kontroli wpłat. Najczęściej stosowaną metodą jest dzielenie całej kwoty na mniejsze sumy, poniżej progu rejestracji przez instytucje finansowe (structuring), lub wpłaty przy użyciu setek wynajętych osób (tzw. smurfing). Czasem stosuje się także występujące w niektórych krajach zwolnienia z obowiązku rejestracji dla określonych rodzajów działalności (exempt transactions).
Pranie pieniędzy – zgodnie z polskimi przepisami jest to przyjmowanie, posiadanie, używanie, przekazywanie lub wywożenie za granicę, ukrywanie, dokonywanie transferu lub konwersji środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych, wartości dewizowych, praw majątkowych lub innego mienia ruchomego lub nieruchomości, pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, a także pomaganie w przenoszeniu ich własności lub posiadania albo podejmowanie innych czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku.
Proliferacja – w odniesieniu do obszaru przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu pojęcie to używane jest dla określenia rozprzestrzenia broni masowego rażenia, w tym broni chemicznej i jądrowej
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy (z ang. Anti-money laundering) – działania podejmowane na szczeblu krajowym i międzynarodowym, w tym także na forum organizacji międzynarodowych, mające na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy. Działania te obejmują procedury gromadzenia informacji o klientach (CDD), raportowanie zdarzeń niepożądanych, regulacje i nadzór, ustanawianie sankcji.
Przestępczość zorganizowana – organized crime (ang.) – to kategoria ponadnarodowych, krajowych lub lokalnych ugrupowań wysoce scentralizowanych, prowadzonych przez przestępców w celu angażowania się w nielegalną działalność, najczęściej dla zysku. Podczas gdy przestępczość zorganizowana jest ogólnie uważana za formę nielegalnego biznesu, niektóre organizacje przestępcze, takie jak grupy terrorystyczne, siły rebeliantów i separatyści, mają motywację polityczną. Czasami organizacje przestępcze zmuszają ludzi do robienia z nimi interesów, na przykład gdy gang wyłudza od sklepikarzy pieniądze za „ochronę”.
R
Raj podatkowy – inaczej Oaza podatkowa – miejsce (jak na przykład niektóre stany w USA) najczęściej państwo, które kształtuje własną politykę fiskalną, w którym przepisy podatkowe są wyjątkowo łagodne dla obcokrajowców i kapitału zagranicznego. Celem rajów podatkowych jest przyciągnięcie kapitału osób bądź firm poza miejsce wykonywania działalności ekonomicznej. Raje podatkowe są wykorzystywane przez przedsiębiorców do transferowania zysków i unikania płacenia podatków w krajach macierzystych a także przez przestępców do maskowania środków finansowych pochodzących z nielegalnych źródeł. Raje podatkowe pozwalają na zacieranie śladu prowadzącego do rzeczywistego źródła pochodzenia pieniędzy, ponieważ banki w tych krajach nie mają obowiązku rejestrowania informacji np. o tym, kto wpłacił pieniądze lub skąd zostały one wysłane.
Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act (RICO) –
RBA (Risk Based Approach, ang.) – Podejście oparte na ryzyku – podejście wymagane przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w którym podstawę działań powinna stanowić uprzednio przeprowadzona ocena ryzyka AML.
S
SAR – Suspicious Activity Reporting (ang.) czyli obowiązek raportowania podejrzanych czynności i transakcji; obowiązek istniejący w USA.
SDN – Specially Designated Nationals and Blocked Persons List – tzw. Lista SDN, którazawiera dziesiątki tysięcy firm, organizacji i osób, które zostały zidentyfikowane jako stanowiące zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego oraz polityki zagranicznej i gospodarczej USA. Obowiązuje zakaz dla wszystkich osób i firm w USA nawiązywania i prowadzenia stosunków gospodarczych z osobami znajdującymi się na liście SDN.
STR – Suspicious Transaction Reporting (ang.) czyli obowiązek raportowania transakcji podejrzanych o to, że są powiązane z działalnością przestępczą lub terroryzmem; obowiązek istniejący niektórych krajach europejskich.
Smurfing – często nazywany również jako Structuring – metoda lokowania, w której gotówka jest rozbijana na mniejsze depozyty pieniężne, stosowana w celu uniknięcia podejrzeń o pranie brudnych pieniędzy i uniknięcia wymogów sprawozdawczych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy. Często structuring polega na dokonywaniu wpłat przy wykorzystaniu setek wynajętych osób. Ponadto może obejmować wykorzystanie mniejszych ilości gotówki na zakup instrumentów na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, a następnie zdeponowanie ich, ponownie w małych kwotach. W języku polskim zwana
Structuring – inna określenie pojęcia smurfing – metoda lokowania, w której gotówka jest rozbijana na mniejsze depozyty pieniężne, stosowana w celu uniknięcia podejrzeń o pranie brudnych pieniędzy i uniknięcia wymogów sprawozdawczych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy. Często structuring polega na dokonywaniu wpłat przy wykorzystaniu setek wynajętych osób. Ponadto może obejmować wykorzystanie mniejszych ilości gotówki na zakup instrumentów na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, a następnie zdeponowanie ich, ponownie w małych kwotach.
T
Terroryzm – nie udało się do tej pory wypracować jednolitej definicji pojęcia terroryzm; w najszerszym znaczeniu jest to użycie celowej przemocy lub siły dla osiągnięcia celów politycznych. Terminy „terrorysta” i „terroryzm” powstały podczas rewolucji francuskiej pod koniec XVIII wieku, ale stały się szeroko stosowane na arenie międzynarodowej i zyskały światową uwagę w latach 70-tych XX wieku podczas konfliktu w Irlandii Północnej, konfliktu baskijskiego i konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Wzmożone wykorzystywanie ataków samobójczych od lat 80-tych XX wieku było charakterystyczne dla ataków z 11 września 2001 r. w Stanach Zjednoczonych.
Transakcja – zgodnie z przepisami ustawy AML jest to czynność prawna lub faktyczna, na podstawie której dokonuje się przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych, lub czynność prawna lub faktyczna dokonywana w celu przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych.
Transakcja nietypowa – transakcja, która nie jest podobna do pozostałych transakcji realizowanych przez danego klienta lub w danym obszarze obsługiwanym przez dany podmiot – niezgodna ze wzorami innych transakcji na danym koncie lub na kontach podobnego typu.
Transakcja okazjonalna – zgodnie z przepisami ustawy AML jest to transakcja, która nie jest przeprowadzana w ramach stosunków gospodarczych.
Transfer środków pieniężnych – zgodnie z przepisami ustawy AML transfer środków pieniężnych w rozumieniu rozporządzenia 2015/847
Trust – zgodnie z przepisami ustawy AML jest to regulowany przepisami prawa obcego stosunek prawny wynikający ze zdarzenia prawnego, umowy lub porozumienia, w tym zespołu takich zdarzeń lub czynności prawnych, na podstawie którego dokonuje się przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych na powiernika w celu sprawowania zarządu powierniczego oraz udostępniania tych wartości beneficjentom tego stosunku
U
Ustawa AML – Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
W
Waluta wirtualna – zgodnie z przepisami ustawy AML jest to cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest: a) prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej, b) międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące, c) pieniądzem elektronicznym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, d) instrumentem finansowym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, e) wekslem lub czekiem – oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego.
Wartości majątkowe – zgodnie z przepisami ustawy AML są to prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, środki płatnicze, instrumenty finansowe w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, inne papiery wartościowe, wartości dewizowe oraz waluty wirtualne.
Whistleblowing (ang.) – czyli sygnalizowanie – zgodnie z przepisami ustawy AML anonimowe zgłaszanie przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji obowiązanej rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Instytucje obowiązane opracowują i wdrażają wewnętrzną procedurę dokonywania anonimowych zgłoszeń. W szerszym kontekście oznacza to dokonywanie zgłoszeń (niekoniecznie anonimowe) naruszeń przepisów prawa, które jest dokonywanie w interesie publicznym, nie tylko w interesie osoby dokonującej zgłoszenia (Sygnalista).
Wstrzymanie transakcji – zgodnie z przepisami ustawy AML rozumie się przez to czasowe ograniczenie korzystania i dysponowania wartościami majątkowymi polegające na uniemożliwieniu przeprowadzenia przez instytucję obowiązaną określonej transakcji lub większej liczby określonych transakcji.
X
Y
Z
Zorganizowana grupa przestępcza – zgodnie z Konwencją ONZ przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej z 2000 r. jest to posiadająca strukturę grupa składająca się z co najmniej trzech osób, istniejąca przez pewien czas oraz działająca w porozumieniu w celu popełnienia jednego lub więcej poważnych przestępstw określonych na podstawie przepisów Konwencji, dla uzyskania, w sposób bezpośredni lub pośredni, korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej.
Linki do innych stron: